Żywotnik, tuja - rodzina cyprysowate

Gatunki żywotnika, u nas potocznie zwanego tują: znanych jest 6 gatunków żywotnika, w tym w Polsce występują głównie dwa: żywotnik zachodni, żywotnik wschodni i dużo rzadziej żywotnik koreański, żywotnik olbrzymi i żywotnik japoński.


Żywotnik zachodni (Thuja occidentalis)

Żywotnik zachodni pęd z kwiatostanamiŻywotnik zachodni pierwsze szyszki
Żywotnik zachodni: pęd z łuskami i pąkami oraz pierwsze szyszki

Cechy drzewa: Żywotnik zachodni to drzewo wysokości do 25 metrów. U nas dużo mniej - góra 10-15 metrów. Początkowo rośnie szybko, po 10 latach tempo wzrostu maleje. Kora ciemnobrązowa, łuszcząca się wąskimi pasmami. Gałązki silnie spłaszczone, jasnozielone. Najpopularniejszy z naszych żywotników.

Liście. Liście łuskowate, zimozielone. Łuski rosną na dolnej i górnej płaszczyźnie gałązki opatrzone są wypukłym gruczołkiem żywicznym. Boczne są krótsze i bez gruczołków.

Szyszki. Wąskojajowate, początkowo żółtozielone, dojrzałe jasnobrązowe, długości 8–12 mm, złożone z 8-10 łusek zbliżonej długości. Wyrastają na krótkich rozgałęzieniach.

Pochodzenie: Północny Wschód Ameryki Północnej.

Żywotnik zachodni gałązkaŻywotnik zachodni młode szyszki
Żywotnik zachodni: gałązka i szyszki

Rozmaitości: Najczęściej sadzony z żywotników. Główne przeznaczenie żywopłotowe. Bardzo cenne drzewo w aspekcie ziołolecznictwa. Do preparatów ziołowych w postaci nalewek, kapsułek i tabletek wykorzystuje się młode pędy. Żywotnik zachodni wykorzystywany jest w medycynie tradycyjnej, ludowej i weterynaryjnej oraz w homeopatii.

Młode pędy zawierają kilka procent olejku eterycznego. Olejek ten natomiast zawiera tujon, alfa-pinen, alfa-terpinen, beta-terpinen mircen, limonen, sabinen, kamfen, borneol, fenchon, terpinolen. Występują też lignany, kwas taninowy, tujopolisacharydy, białka, tulilalkohol (thulylalcohol), flawonoidy (mirycetyna, kwercetyna).

Wchodzi w skład preparatów złożonych immunostymulujących, przeciwpasożytniczych, przeciwwirusowych i przeciwgrzybiczych (dostępny w preparatach: Anti-Fungal, Vagi-Mend Anti-Yeast Support, Esberitox), zalecanych do profilaktyki i leczenia zakażeń Candida, wirusami opryszczki, Epstein-Barr'a, przewlekłych zakażeń bakteryjnych, grzybowych, chlamydiowych i wirusowych przewodu pokarmowego i układu oddechowego. Tujopolisacharydy i glikoproteiny pobudzają proliferację limfocytów T i produkcję cytokinin. Hamują również replikację wirusów, między innymi HIV-1. Cytotoksyczne właściwości mogą być wykorzystane do leczenia niektórych nowotworów i łuszczycy. Dawniej wywary z żywotnika w medycynie ludowej były wykorzystywane do wywoływania poronień. Ponadto do leczenia reumatyzmu, zapalenia mięśni, chorób pasożytniczych, chorób zakaźnych, przeziębienia, nieżytów układu oddechowego, infekcji układu płciowego, wyprysków, łuszczycy i trądziku.

Żywotnik zachodni otwarte szyszkiŻywotnik zachodni kilkuletni pęd
Żywotnik zachodni: dojrzała szyszka i kora

Drzewa podobne: Wszystkie żywotniki są bardzo podobne do siebie. Można też je pomylić z cyprysikami.

Lokalizacja zdjęć: Żyrardów ul. Kasztanowa, szkoła nr 6, os. Wschód, cmentarz.


- -




Żywotnik wschodni (Thuja orientalis)

Żywotnik wschodni pęd z kwiatostanamiŻywotnik wschodni pierwsze szyszki
Żywotnik wschodni: kwiatostany i pierwsze szyszki

Cechy drzewa: Żywotnik wschodni to drzewo wysokości do 15 metrów. Często w Polsce dużo niższe. Najczęściej posiada kilka pni, które rozdzielają się już kilkanaście centymetrów nad ziemią. Kora czerwonobrązowa. Boczne gałęzie wyprostowane.

Liście. Łuski drobne do 1 mm długości z odstającymi wierzchołkami i widocznymi gruczołkami. Gałązki żywozielone po obu stronach. Bez żadnego woskowego nalotu.

Szyszki. Szyszki grube, do 2 cm długości, składają się z 4 do 8 grubych łusek pokrytych przed dojrzeniem niebieskoszarym nalotem. Każda łuska szyszki posiada na szczycie hakowaty wyrostek. Nasiona bez skrzydełek, brązowe, dojrzewają w drugim roku po kwitnieniu.

Pochodzenie: Chiny, Korea, Japonia.

Żywotnik wschodni gałązkaŻywotnik wschodni młode szyszki
Żywotnik wschodni: gałązka i szyszki

Rozmaitości: Bardzo wytrzymały na suszę i upały. Nie lubi mrozów. Ma niewielkie wymagania glebowe. Łatwo rozmnaża się go z nasion i przez sadzonki.

Żywotnik wschodni otwarte szyszkiŻywotnik wschodni kora
Żywotnik wschodni: dojrzałe szyszki i kora

Drzewa podobne: Wszystkie żywotniki są bardzo podobne do siebie. Można też je pomylić z cyprysikami. Wschodni od zachodniego najłatwiej rozróżnić po zupełnie innych szyszkach - różnią się zarówno kształtem, rozmiarem, jak i kolorem.

Lokalizacja zdjęć: Żyrardów stacja PKP, okolice cmentarza, os. Wschód.



- Zdjęcia żywotnika wschodniego -




Żywotnik - strona 2

- Drzewa Polski - Atlas drzew -