Bez, dziki bez - rodzina przewiertniowate

Dziki bez czarny

Dziki bez czarny kora

Cechy drzewa: Bez czarny zwany bzem lekarskim bądĽ dzikim bzem czarnym jest małym drzewem bądĽ częściej wysokim krzewem o grubych, prostych pędach, pokrytych jasnoszara korą, dorastającym do 8 m wysokości. Można zapobiec jego nadmiernemu wzrostowi poprzez silne cięcie. Bez czarny kwitnie w maju i czerwcu. Kwiaty są drobne, białokremowe zebrane w okazałe, płaskie baldachy średnicy 10-20 cm. Czarnofioletowe i lśniące owoce dojrzewają w zwisających owocostanach od końca sierpnia do paĽdziernika. Cała roślina, a szczególnie kwiaty, ma specyficzny, silny zapach.

Rozmaitości: Bez czarny rośnie w zaroślach, na skrajach lasów, na nieużytkach. Lubi stanowiska wilgotne, nasłonecznione, cieniste. Ma niewielkie wymagania glebowe, najlepiej rośnie na glebach próchniczych, zasobnych w azot.  Bardzo Ľle znosi przesadzanie. Jest bardzo wytrzymały na zanieczyszczenia powietrza. Wszystkie części rośliny w stanie świeżym mogą być toksyczne (zawierają glikozyd sabgunigrynę), tracą całkowicie te właściwość po suszeniu i gotowaniu.

Dziki bez czarny jest jedną z najstarszych roślin leczniczych. Poszczególne części drzewa zawierają wiele cennych związków. I tak - kwiaty: flawonoidy, kwasy organiczne, cholinę, garbniki, olejki eteryczne, sole mineralne; owoce: antocyjany, flawonoidy, cukry (około 20%), garbniki, pektyny, kwasy organiczne, witaminy A, B1, B2, zwłaszcza C, karotenoidy, pektyny, enzymy, biopierwiastki (jod). 

Kwiaty bzu czarnego wzmacniają ścianki naczyń krwionośnych, działają moczopędnie i napotnie - stosowane są jako leki przeciwgorączkowe w przeziębieniach i grypie. Owoce bzu czarnego działają napotnie i moczopędnie (lecz słabiej niż kwiaty) oraz przeczyszczająco (powodują łatwiejsze usuwanie toksyn z organizmu). Owoce wykazują także działanie przeciwbólowe - są pomocne w leczeniu zapalenia nerwu trójdzielnego, rwy kulszowej, migreny. Kwiaty i owoce bzu czarnego są składnikiem wielu mieszanek ziołowych. Można z niego przyrządzać konfitury, soki i wino. Mają one właściwości odżywcze oraz dietetyczno-lecznicze. Z ziela wykonuje się wyciągi i gnojówkę do opryskiwania roślin w zwalczaniu szkodników takich jak krety, norniki, rolnice, bielinek kapustnik i mszyce.

Lokalizacja zdjęć: Żyrardów, parking przy ul. 1 Maja.

Pochodzenie: Europa, północna Afryka i zachodnia Azja.

- Zdjęcia dzikiego bzu czarnego -

Bez koralowy

Cechy drzewa: Bez koralowy częściej spotykany jest w formie krzaczastej. Widywałem jednak drzewka do 4 metrów wysokości. Korowina ciemna - brązowawa. Po środku pnia i pędów znajduje się charakterystyczny dla bzów jaśniejszy rdzeń. Liście rosną naprzeciwległe i składają się z 5 do 7 eliptycznych listków. Liście wiosną rozwijają się razem z kwiatami. Kwiatostany to wydłużone białożółte wiechy w kształcie pocisków. Kwiaty małe i niepozorne. Owoce drobne, kuliste, czerwonawe i pomarańczowoczerwone w zależności od nasłonecznienia stanowiska. Im bardziej cieniste tym owoce bardziej czerwonawe.

Rozmaitości: Bez koralowy to trująca roślina. Spotkałem jednak w literaturze wzmianki o możliwości gotowania owoców celem pozbycia się trucizny. Bardzo popularny w naszych górach - rośnie w zaroślach i na zboczach. Na wybrzeżu i w centrum Polski raczej niespotykany. Uprawiany głównie jako roślina ozdobna - wiosną ze względu na kwiaty a latem i jesienią ze względu na owoce.

W szkółkach można spotkać odmiany dekoracyjne:
Plumosa Aurea o liściach powcinanych i jasnozłocistych;
Sutherland Gold o liściach powcinanych i cytrynowożółtych;
Golden Locks niska odmiana o kulistym i gęstym pokroju o głęboko powcinanych zielonych liściach.

Lokalizacja zdjęć: Pieniny.

Pochodzenie: Europa (południe Polski), Azja, Ameryka Północna.