Arboretum (z łaciny miejsce zadrzewione, plantacja drzew; arbor = drzewo) to teren uprawy drzew i krzewów (specjalistyczny ogród botaniczny) do celów naukowo-badawczych (np. w zakresie ekologii, aklimatyzacji, hodowli) bądź teren kolekcji gromadzącej najczęściej obce gatunki drzew i krzewów. Arboreta wchodzą w skład ogrodów botanicznych lub istnieją jako obiekty samodzielne.
Najstarszym i najbardziej znanym w Polsce arboretum jest arboretum w Kórniku koło Poznania. Założone zostało w 1826 roku przez Tytusa Działyńskiego na terenie parku otaczającego zamek w Kórniku. Od 1975 roku podlega ono Instytutowi Dendrologii PAN. Natomiast najstarszym leśnym arboretum w Polsce jest arboretum Wirty. Jego historia sięga 1869 roku, a założone zostało w 1875 roku.
Arboreta stanowią pewien rodzaj azylu dla ginących gatunków drzew. Pełnią też rolę edukacyjną, kształcącą, poznawczą i wychowawczą. Dostarczają wielu wrażeń estetycznych, służą rekreacji. Są miejscem inspiracji dla wielu specjalistów zajmujących się projektowaniem ogrodów czy miejskich terenów zielonych. Popularyzują wiedzę botaniczną, rozbudowują zainteresowania przyrodnicze zarówno wśród osób starszych, jak i u najmłodszych.
Największym powierzchniowo arboretum w Polsce jest arboretum w Gołuchowie o powierzchni 158,05 ha. Drugie miejsce zajmuje arboretum Leśne im. prof. Stefana Białoboka w Sycowie. Jego całkowita powierzchnia wynosi co prawda około 650 ha, ale "tylko" ok. 85 ha jest terenem udostępnionym turystycznie. Trzecie jest arboretum Wojsławice o powierzchni 63 ha. Kolejne miejsce zajmuje arboretum w Rogowie. Jego powierzchnia wynosi 53,78 ha. Następne pod względem rozmiaru jest arboretum w Kórniku o powierzchni ok. 50 ha.
Aby wspierać rozwój i koordynować działalność arboretów w naszym kraju, a także by chronić zagrożone gatunki roślin, powstała w 1972 roku Rada Ogrodów Botanicznych i Arboretów w Polsce.
W tym miejscu będę zbierał informacje o wszystkich arboretach w Polsce. Trochę teorii i zdjęć z miejsc, które odwiedziłem osobiście. Na początek mapa naszych arboretów, a poniżej mapa i linki do moich fotorelacji z wycieczek do arboretów.
Poniżej przedstawione zostały szczegółowe dane o arboretach w Polsce. Zamieszczona mapa będzie aktualizowana w miarę nowych informacji na temat kolejnych istniejących i powstających arboretów w naszym kraju.
Źródło: Mapa powstała na podstawie mapy prof. Jerzego Tumiłowicza.
Legenda:
25 marca 2019 Instytut Nenckiego otrzymał od Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska decyzję zezwalającą na utworzenie i prowadzenie Arboretum - leśnego Ogrodu Botanicznego na terenie Stacji Badawczej w Mikołajkach. Arboretum będzie zlokalizowane na terenie lasu otaczającego budynki Stacji Badawczej Instytutu Nenckiego w Mikołajkach oraz na terenie przy linii brzegowej i w obszarze budynków badawczych i technicznych Stacji (łącznie ma to być 16 ha).
Do wyżej wymienionej listy dochodzą jeszcze małe arboreta utworzone, jako sekcje w ogrodach botanicznych (najczęściej w dużych miastach). Wymienić tu trzeba Ogród Botaniczny Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, Gołubieński Ogród Botaniczny w Gołubiu, Ogród Botaniczny w Kielcach, Ogród Botaniczny Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, Ogród Botaniczny Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Łódzki Ogród Botaniczny, Ogród Botaniczny w Niegoszczy, Ogród Botaniczny UW w Warszawie, Ogród Botaniczny Uniwersytetu Wrocławskiego we Wrocławiu, Ogród Botaniczny Uniwersytetu Zielonogórskiego w Zielonej Górze oraz Park w Żelazowej Woli nieposiadający co prawda statusu ani arboretum, ani ogrodu botanicznego, ale z kolekcją dużej liczby rzadkich taksonów drzew. Polecam odwiedzić te piękne miejsca.
Zapraszam do lektury i oglądania zdjęć. Kolejne arboreta wkrótce.