Roztrzeplin, mydleniec - rodzina mydleńcowate

Gatunki roztrzeplinu: znane są trzy gatunki, w Polsce spotykany jest głównie roztrzeplin wiechowaty (Koelreuteria paniculata). Rzadkością rosnącą tylko w kolekcjach dendrologicznych jest (Koelreuteria bipinnata) pochodzący z południowo-zachodnich Chin. Nie spotyka się u nas natomiast (Koelreuteria elegans) - gatunku endemicznego dla trzech wysp Fidżi: Vanau Levu, Viti Levu i Gau.


Roztrzeplin wiechowaty (Koelreuteria paniculata)

Roztrzeplin wiechowaty pierwsze liścieRoztrzeplin wiechowaty kwiatostany
Roztrzeplin wiechowaty: pierwsze liście i kwiatostan

Cechy drzewa: Roztrzeplin wiechowaty, czasami znany jako mydleniec, to niepozorne drzewko o wysokości do 18 metrów, a u nas często dużo niższe - góra do 8 metrów. Sotykane też są formy o kilku pniach albo jako niewysokie rozrośnięte krzewy. Korona roztrzeplina z wiekiem wypełnia się i zagęszcza. Pąki nagie, brązowawe, nieokryte żadnymi łuskami. Otwierają się w połowie kwietnia i wypuszczają pierwsze listki.

Roztrzeplin wiechowaty liśćRoztrzeplin wiechowaty kwiaty
Roztrzeplin wiechowaty: liść i kwiaty drzewa

Liście. Liście ma skrętoległe, duże 15-40 cm, złożone, składające się z 9-15 listków. Początkowo wiosną barwy purpurowej. Listki roztrzeplinu osiągają 3-8 cm, grubo ząbkowane, dolne jeszcze raz podzielone na listki, z wierzchu nagie, ciemnozielone, spodem jaśniejsze, ogonki krótkie. Jesienią liście przebarwiają się na złote tony.
Kwiaty. Kwiaty są żółte, z czterema płatkami, rosną w dużych, luźnych wiechach o długości 20-40 cm. Bardzo oryginalne i urokliwe. Wabię dużo owadów w tym pszczoły.
Kwitnienie. Roztrzeplin wiechowaty kwitnie późno, jak na kwitnienie naszych popularnych drzew. Młode drzewka roztrzeplinju kwitną dopiero na początku sierpnia, a starsze, bardziej dojrzałe, nieco wcześniej - pod koniec lipca.
Owoce. Rozdęte jak pęcherz owoce mają papierzaste, a po dojrzeniu, czerwonawo-kreomowo nabiegłe ścianki z wyraźną siatką nerwów. Wyglądają jak dalekowschodnie lampiony. Roztrzeplin późno kwitnie więc owocuje we wrześniu - październiku, przez co odporny jest na nasze przymrozki. Aczkolwiek pierwsze przyrosty często porażane są przez zimnych majowych Ogrodników. Wewnątz owoców znajduje się kilka kulistych, małych, czarnawych okrągłych nasionek. Roztrzeplin wykazuje dużą żywotność i łatwość rozmnażania poprzez nasiona.

Roztrzeplin wiechowaty pokrój drzewaRoztrzeplin wiechowaty owoce
Roztrzeplin wiechowaty: pokrój i owoce drzewa

Pochodzenie: Wschodnia Azja: Chiny, Japonia, Korea.

Rozmaitości: Roztrzeplin wiechowaty został wprowadzony do ogrodów w Europie w 1747, a w Ameryce w 1763 roku. W Polsce roztrzeplin jest jeszcze rzadko spotykany. W Europie Południowej sadzony bywa od lat w parkach i dużych ogrodach. Bardzo dobrze znosi nasze zimy. Majowe przymrozki potrafią porazić pierwsze, świeże przyrosty pędów, jednak drzewo dobrze regeneruje się i kwitnie. Nie wymaga nadmiernej opieki. Znosi dobrze, coraz częściej spotykane u nas, okresy bezdeszczowe. Warty rozpropagowania, jako roślina ozdobna ze względu na oryginalne kwiatostany i owoce. Nasiona na Dalekim Wschodzie służą do wyrobu różańców.

Łacińska nazwa naukowa rodzaju została nadana dla upamiętnienia niemieckiego przyrodnika Josefa Gottlieba Koelretera.

Znane są odmiany: 'Fastigiata' o wąskiej koronie i 'September Gold' kwitnąca późnym latem. W Wielkiej Brytanii odmiana „Coral Sun” zdobyła nagrodę Royal Horticultural Society of Garden Merit.

Roztrzeplin wiechowaty jesienny liśćRoztrzeplin wiechowaty jesienne owoce
Roztrzeplin wiechowaty: liść i owoce jesienią

Drzewa podobne: Liście i owoce roztrzeplina wiechowatego są tak charakterystyczne, że nie da się tego drzewa pomylić z żadnym innym. Zbliżone wyglądem owoce mają co prawda moszenki południowe, ale tamtejsze nadmuchane strąki są bardzo wydłużone, a liście moszenek są zupełnie inne. Po za tym moszenki są dużo niższą rośliną.

Lokalizacja zdjęć: Arboretum w Powsinie, Park Szczytnicki we Wrocławiu, ogródek autora.






- Drzewa Polski - Atlas drzew -